Stapsgewijze medicatieplan

Medicamenteuze therapie COPD:

  • Start met luchtwegverwijder, kortwerkend (ipratropium of beta-2-sympaticomimeticum).
  • Combineer desgewenst beide soorten luchtwegverwijders.
  • Bij onvoldoende effect: vervang kortwerkende luchtwegverwijder door langwerkend middel,  (kortwerkende voor ‘zo nodig’ erbij) bij patiënten met FEV1 < 80% van voorspeld.
  • Combineer zo nodig LABA en LAMA.
  • Bij onvoldoende effect van een middel overweeg stop ervan/ comorbiditeit?
  • Bij frequente exacerbaties, 2 of meer per jaar en bij GOLD 3 en 4: overweeg hoge dosis inhalatiesteroid. Na 1 jaar dient er geëvalueerd te worden of er het jaar met ICS minder exa’s waren. Zo niet, dan medicament stoppen, mede vanwege een verhoogd risico op pneumonie.
  • Pas de inhalatiemethode aan aan de inademingskracht en oog-handcoördinatie van de patiënt.
  • Controleer ingestelde therapie, ten minste 2 weken na elke medicatiewijziging bij instabiele situatie (bij ernstige klachten eerder), ten minste eenmaal per jaar bij stabiele situatie (ernstig COPD frequenter).
  • Onderhoudsbehandeling met antibiotica, orale corticosteroïden of starten van combinatie-preparaten heeft in het algemeen geen plaats in de eerste lijn.

Volgens de NHG-Standaard dienen alleen patiënten die vaak COPD exacerbaties hebben - ondanks goede lucht- wegverwijding te worden behandeld met inhalatiecorticosteroïden (ICS).

  1. Veel COPD-patiënten die zelden exacerbaties hebben gebruiken echter ook ICS.
  2. We zien daarom dat het daadwerkelijke gebruik van ICS aanmerkelijk hoger is dan het te verwachten gebruik op basis van de indicatie en richtlijnen. Het overmatig gebruik van ICS bij COPD- patiënten leidt tot onnodige bijwerkingen en kosten in de gezondheidszorg. Zo bleek uit een meta-analyse dat COPD- patiënten die ICS gebruiken een hogere kans hebben op pneumonie en op een ziekenhuisopname vanwege een pneumonie.
  3. Verschillende studies laten zien dat gebruik van ICS bij COPD naast pneumonie kan leiden tot gedereguleerd diabetes mellitus.

Bij COPD-patiënten die geen baat hebben bij ICS is het belangrijk om deze medicatie zorgvuldig te stoppen. Zie ICS stop en monitor instrument.